ویراستاری مقالات علمی از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و باید مطالعه فراوان و زمان قابل توجهی برای آن صرف کرد. ویراستاری از مهم‌ترین مراحل در انجام مقاله علمی است که شما می‌توانید با کمک متخصصان حرفه‌ای یک مقاله باکیفیت و درجه یک دریافت کنید. در ادامه اصول تایپ و ویراستاری متن مقالات علمی به همراه نکات لازم ارائه شده‌اند.
فهرست محتوا
ویراستاری مقاله چه اهمیتی دارد؟
پس از آن که مقاله نوشته شد نیاز به ویراستاری دارد. ویرایش باعث بهینه‌سازی متن مقاله می‌شود و نکات دستوری املایی و علائم نگارشی را تصحیح می‌کند. مقالات علمی برای چاپ در مجلات نیاز به ویرایش دارند و نباید از نظر نگارش و دستور زبان ایرادی داشته باشند. موارد اهمیت ویرایش مقالات پژوهشی و علمی عبارت‌اند از:
- محتوای مقاله یکدست و هماهنگ می‌شود.
- محتوای مقاله غلط املایی و تایپی نخواهد داشت.
- حشوهای متن برداشته می‌شوند.
- کلمات فارسی جایگزین کلمات عربی و انگلیسی می‌شوند.
- علائم سجاوندی اضافه حذف و علائم لازم در جای درست خود قرار می‌گیرند.
نکات پیش از ویرایش مقالات علمی
قبل از آنکه اقدام به ویرایش مقالات خود کنید، بهتر است به چند نکته زیر توجه نمایید:
1. برنامه‌ریزی کنید
با توجه به مدت زمانی که فرصت دارید برای ویرایش و بازخوانی مقاله برنامه‌ریزی کنید. به این منظور می‌توانید از افراد متخصص برای ویرایش مقاله کمک بگیرید؛ چون زمان‌بر است.
2. از مقاله خود فاصله بگیرید
پس از نوشتن مقاله به خودتان کمی زمان بدهید و از دید دیگری به محتوا نگاه کنید. این امر باعث می‌شود اشتباهات و ایرادات محتوا را به راحتی پیدا کنید و در صدد رفع آنها برآیید.
3. مقاله را به روشی که راحت هستید ویرایش کنید
امکان ویرایش مقاله در دو صورت نسخه کاغذی و کامپیوتر وجود دارد. با هر روش که راحت هستید مقاله خود را ویرایش کنید و سپس آن را تایپ نمایید.
4. شکل مقاله را تغییر دهید
برای آن که مقاله در ذهنتان جدید به نظر آید می‌توانید سایز نوشته‌ها، فاصله متن، شکل کلی یا رنگ مقاله را تغییر دهید که تمرکزتان برای ویرایش بهتر خواهد شد.
5. محل خلوتی را برای ویرایش مقاله انتخاب کنید.
ویراستاری مقاله بیش از هر چیزی نیاز به تمرکز دارد؛ بنابراین در یک جای خلوت و ساکت به ویرایش و غلط گیری مقاله بپردازید. از انجام این کار در شلوغی خودداری کنید چرا که ممکن است متوجه اشتباهات نشوید.
6. ویراستاری مقاله را با فاصله زمانی انجام دهید
اگر زمان دارید در ویرایش و بازخوانی مقاله عجله نکنید. ویراستاری مقاله در یک روز ذهن را خسته می‌کند و در نهایت ممکن است با ایرادات جزئی همراه گردد.
7. اصول ویراستاری متن مقالات علمی
ویراستاری مقالات علمی از دو مرحله ویرایش مقاله و بازخوانی مقاله تشکیل می‌شود. ویرایش مقاله به نوبه خود دارای انواع مختلف است که عبارت‌اند از:
ویرایش فنی مقالات علمی
تمامی مقالات علمی قبل از چاپ باید از لحاظ فنی بررسی شوند. ویرایش فنی بسیار رایج است و برای تمامی مقالات انجام می‌شود. در این نوع ویرایش به اصلاح موارد زیر پرداخته می‌شود:
- نحوه فهرست‌نویسی
- اصلاح غلط‌های املایی
- رعایت علامت‌گذاری‌های متن
- رعایت اصول نگارشی
- رفع اشکالات در فرمول‌نویسی
- اصلاح قواعد عددگذاری در مقاله
- استاندارد سازی و یکسان‌سازی رسم‌الخط کلمات
- کنترل پاراگراف‌بندی
- مشخص کردن نقل‌قول‌ها، ارجاعات و پانوشت‌ها
ویرایش ساختاری مقالات علمی
از سخت‌ترین مراحل در ویراستاری مقاله به شمار می‌رود و باید به اصلاح موارد زیر بپردازید:
- رفع ایرادات و خطاهای دستوری
- اصلاح انحراف از زبان معیار
- رفع ابهامات عبارت‌های نارسا
- ساده کردن جمله‌بندی متون
- معادل‌سازی واژه‌های فارسی
- روان‌سازی جمله‌بندی متون
- رفع مشکلات ساختاری و جمله‌بندی
- کوتاه کردن جمله‌های طولانی
ویرایش محتوایی مقالات علمی
اگر مقاله علمی قرار باشد به ژورنال‌های معتبر بین‌المللی ارسال شود از نظر محتوایی باید توسط یک ویراستار حرفه‌ای ویرایش شود. در این مرحله مقاله از نظر علمی استاندارد سازی می‌شود و موارد زیر ویرایش می‌شوند:
- حذف یا کاهش بخش‌های نامعتبر و بی‌اساس
- حذف یا کاهش مطالب تکراری و غیرضروری
- بررسی و اصلاح پانوشت‌ها
- اضافه کردن پانوشت با اجازه مؤلف یا مترجم
- اصلاح محتوا جهت یکپارچگی متن
- تصحیح مطالب نادرست و غیرعلمی
بازخوانی مقالات علمی
این مرحله بعد از ویرایش مقاله انجام می‌شود و بر روی اشتباهات گرامری و غلط املایی تمرکز دارد. در واقع باید به بررسی کلمات، افعال و تایپ درست لغات پرداخت.
اصول تایپ متن مقالات علمی
برای تایپ متن مقالات علمی باید اصول زیر را رعایت کنید:
رعایت علائم سجاوندی
بهتر است متن مقاله آکادمیک، علمی، روان و تأثیرگذار باشد. به این منظور از نشانه‌گذاری‌های صحیح در متن خود استفاده کنید. رعایت علائم نگارشی خواندن مقاله را قابل درک و راحت می‌کند. از مهم‌ترین این علائم می‌توان به نقطه، ویرگول، نقطه‌ویرگول، پرانتز، گیومه و… اشاره کرد.
رسم‌الخط یکسان کلمات
برای نگارش متن مقاله رسم‌الخط‌های گوناگونی وجود دارند که باید در تمام طول متن یکسان باشند. رعایت نیم‌فاصله، جدانویسی و سرهم‌نویسی از مهم‌ترین نکات رسم‌الخط هستند.
ویرایش ایرادات دستور زبانی
ساختارهای دستور زبانی می‌تواند ساختار کلی جملات را تغییر دهد. چنین جملاتی باید شناسایی و رفع اشکال شوند. این نکته بیشتر در متونی که به زبان فارسی ترجمه شده‌اند اهمیت دارد و ممکن است معنی جمله را عوض کرده باشد.
رعایت نکات تایپ
تایپ متن با اصول زیادی همراه است که در این زمینه می‌توان از نرم‌افزارهای به‌روز در زمینه ویرایش آنلاین استفاده کرد. یکی از این نکات رعایت نیم‌فاصله است. به این ترتیب فضای خالی بین کلمات دوبخشی مانند افعال از بین می‌رود و ظاهر متن بهتر می‌شود.
عدم استفاده از شکسته‌نویسی
مقالات علمی باید از متون رسمی برخوردار باشند و از شکسته‌نویسی نباید استفاده شود. این حالت معمولاً در سبک‌های ادبی به کار می‌رود.
علائم جمع صحیح
یکی از مهم‌ترین اصول تایپ در متن مقالات علمی عدم استفاده از واژگان عربی هنگام جمع است و باید با کلمات فارسی جایگزین شوند. به‌عنوان مثال؛ به جای کلمه آزمایشات باید از کلمه آزمایش‌ها استفاده کرد. جمع کلمات فارسی به‌صورت عربی صحیح نیست.
توجه به پاورقی‌ها
پاورقی شامل مواردی مانند ارجاع به منبع دیگر، بیان نقل‌قول نوشتن، نام علمی یک مکان، نوشتن نام فرد، توضیح واژگان و… به زبان اصلی است. پاورقی‌ها باید صحت داشته باشند.
نقل‌قول
در اغلب مقالات به بیان مستقیم جمله یا عبارت از یک فرد پرداخته می‌شود که به آن نقل‌قول می‌گویند. هنگام استفاده از نقل‌قول باید آن را در علامت گیومه قرار داد و ویراستار باید از درستی و صحت عبارات موردنظر مطمئن شود.
فهرست‌نویسی و پاراگراف‌بندی
مطلب ویراستاری شده باید به‌صورت اصولی فهرست‌نویسی و پاراگراف‌بندی شود. فهرست‌نویسی پایان نامه و مقالات علمی کاملاً تخصصی بوده که باید از تجربه کافی در این زمینه برخوردار بود.
اشکالات تایپی و املایی
از رایج‌ترین مشکلات مقالات می‌توان به غلط‌های املایی و تایپی اشاره کرد. این اشکالات باید با دقت برطرف شوند تا مشکلی در سبک متن به وجود نیاورد.
سخن پایانی
با توجه به مطالب، دقت و توجه به اصول تایپ و ویراستاری متن مقالات علمی کیفیت و اعتبار مقاله را افزایش خواهد داد. مجموعه آموزشی پژوهشی آرتا پژوهش با کادر مجرب و متخصص در زمینه ویرایش مقالات علمی تخصصی به دانشجویان و محققان عزیز کمک می‌کند. تدوین مقاله در رشت توسط مجموعه آرتا پژوهش به‌صورت حرفه‌ای انجام می‌شود و به کنترل کیفی و بررسی آن توسط متخصصان پرداخته می‌شود.
سؤالات متداول
ویراستاری مقاله علمی در چه مراحلی انجام می‌شود؟
ویراستاری مقاله علمی در دو مرحله ویرایش مقاله و بازخوانی انجام می‌شود.
ویرایش مقاله بر چه چیزی تمرکز دارد؟
نکات دستوری، املایی و علائم نگارشی را تصحیح می‌کند.
استفاده از واژگان غیرفارسی در مقاله علمی صحیح است؟
خیر واژگان عربی یا انگلیسی باید با واژگان هم‌معنی فارسی جایگزین شوند.