چکیده پایان نامه در واقع خلاصه‌ای از پایان‌نامه است که اهمیت زیادی برای دانشجویان دارد. در چکیده، اهداف و یافته‌های پژوهش به طور مختصر گزارش می‌شوند و خواننده با مطالعه آن می‌تواند با اهداف پایان‌نامه آشنا شود.
فهرست محتوا
شاید نوشتن چکیده در نگاه اول آسان به نظر برسد؛ اما اینطور نیست و باید نکاتی را رعایت کنید تا بتوانید مخاطبان را بدون خواندن پایان نامه متوجه اهداف پژوهش کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا با نحوه نوشتن چکیده پایان نامه و نکات مرتبط با آن بیشتر آشنا شوید.
اهمیت چکیده پایان نامه چیست؟
چکیده خلاصه‌ای از اهداف و یافته‌های پژوهش است و این امکان را به مخاطبان می‌دهد تا بدون نیاز به مطالعه پایان نامه درباره اهداف آن اطلاعات لازم را به دست آورند و برای مطالعه یا عدم مطالعه آن تصمیم بگیرند. در نتیجه در چکیده باید اطلاعات کافی آورده شود. نوشتن چکیده پایان نامه اهمیت زیادی دارد و یکی از مهمترین دلایل آن این است که داور یا مخاطب قبل از آن که محتوای پایان نامه را مطالعه کند به سراغ چکیده می‌رود و اولین برداشت در ذهن او به وجود می‌آید.
خواندن چکیده ارزش پژوهش را برای خوانندگان به دنبال دارد. مهمترین اصل نوشتن چکیده مختصرنویسی و ساده‌نویسی بر اساس مطالعه علمی است. چکیده باید کوتاه و مفید باشد و بتواند نظر اساتید و داوران را جلب کند. با خواندن چکیده می‌توان به اهمیت موضوع هدف اصلی پایان‌نامه، یافته‌های به دست آمده، روند انجام تحقیق و نتیجه‌گیری نهایی پی برد. علاوه بر مختصرنویسی چکیده نوع نگارش و نوشتن آن نیز بسیار اهمیت دارد که در ادامه به نکات و ساختار کلی آن خواهیم پرداخت.
چه زمانی باید چکیده پایان نامه را بنویسیم؟
چکیده متی کاملا مستقل از متن پایان نامه است و خلاصه‌ای از آن محسوب می‌شود. بهترین روش برای انجام چکیده تهیه رونوشت از ساختار پایان نامه است:
1. اهداف پژوهش
در اولین قدم به سراغ تعریف اهداف پژوهش بروید و بیان کنید که برای پاسخ به چه مسائل نظری و علمی پژوهش خود را انجام داده‌اید. درباره پژوهش و موضوع پایان نامه متن کوتاهی بنویسید و پس از شناسایی سوالات پژوهشی و مسائل علمی شروع به نوشتن هدف پژوهش کنید. به کار بردن کلماتی مانند آزمون، سنجش، بررسی، کاوش، تحلیل و ارزیابی برای بیان هدف پژوهش مناسب هستند.
با توجه به این که پایان‌نامه از قبل نوشته شده و شما قرار است خلاصه‌ای از آن را در قالب چکیده ارائه دهید باید از افعال ماضی نقلی، ماضی ساده و حال ساده استفاده کنید. به هیچ عنوان از افعال آینده صحبت نکنید. به‌عنوان نمونه به جای جمله «هدف اصلی پژوهش بررسی ارتباط بین مصرف قهوه و عملکرد کاری خواهد بود» باید بنویسید «هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط بین مصرف قهوه و عملکرد کاری بوده است».
2. روش تحقیق
در این بخش روش تحقیقی را که به سوالی از پژوهش پاسخ داده شده توضیح دهید. معمولا برای توضیح روش تحقیق دو جمله کافی است و باید از جملات گذشته ساده استفاده شود. به‌عنوان نمونه به جای جمله «انجام مصاحبه ساختارمند با ۲۰ شرکت‌کننده صورت خواهد گرفت» بنویسید «مصاحبه ساختارمند با ۲۰ شرکت‌کننده انجام شد».
3. یافته‌ها
یافته‌های کلیدی و مهم پژوهش را به‌صورت خلاصه بنویسید. در توضیح جملات این بخش نیز باید از افعال حال و گذشته ساده استفاده شود. به‌خاطر پیچیده بودن پژوهش نمی‌توان تمامی یافته‌ها را در چکیده بیان کرد؛ بنابراین باید مهمترین یافته‌ها که باعث درک مخاطب از نتایج تحقیق می‌شوند را عنوان کنید.
4. نتیجه‌گیری
در این مرحله نتایج اصلی پژوهش را توضیح دهید. جملات این بخش باید به‌صورت حال ساده نوشته شوند. نتیجه اصلی پژوهش این است که در مورد مسئله و سوال تحقیق چه پاسخی به دست آورده‌اید و مخاطب باید با استفاده از این پاسخ به درک واضحی از پژوهش برسد. در صورتی که پژوهش شما با محدودیت‌هایی مواجه شده باید به‌صورت خلاصه آنها را در چکیده توضیح دهید. در این صورت مخاطب می‌تواند به اعتبار پژوهش دست پیدا کند. اگر در پژوهش خود به حل مسئله علمی دست پیدا کردید می‌توانید در این قسمت توصیه‌هایی بگنجانید که برای تحقیقات آینده مفید باشند.
5. واژگان کلیدی
از مهمترین ارکان پژوهش می‌توان به واژگان کلیدی اشاره کرد. مخاطب با جستجوی واژگان کلیدی در پایگاه‌های داده می‌تواند به پایان‌نامه شما دسترسی پیدا کند.
نکاتی برای نوشتن چکیده مقاله پایان نامه
انجام پایان نامه ارشد و رساله دکتری از اهمیت زیادی برخوردار است که مهمترین بخش آن را می‌توان به چکیده اختصاص داد. با توجه به این که چکیده در ابتدای پایان نامه قرار می‌گیرد نحوه نگارش آن نیز اهمیت زیادی دارد. با استفاده از نکات و راهکارهای زیر می‌توانید به انجام چکیده پایان نامه دست پیدا کنید:
· گام به گام پیش بروید
فصول برخی از پایان نامه‌ها مانند پایان نامه علوم انسانی بر اساس موضوع به ترتیب قرار می‌گیرد؛ اما برخی از پژوهش‌ها دارای ساختار متفاوتی هستند و برای نوشتن چکیده آنها بهتر است واژگان کلیدی هر فصل را انتخاب کنید و در قالب ۳ الی ۵ جمله آنها را بیان کنید. در این صورت می‌توانید به یک ساختار مناسبی از چکیده برسید. پس از آن برای توسعه بحث جملات را اصلاح کنید. چکیده نیز باید خلاصه‌ای از پژوهش را ارائه دهد و تنها اطلاعاتی را بیان کند که در پایان نامه وجود دارند. به این معنی که متن چکیده نباید خارج از پایان نامه باشد و خواننده باید با خواندن پایان‌نامه آن را بیابد.
· چکیده‌های متون علمی دیگر را مطالعه کنید
برای آشنایی با نحوه نوشتن چکیده پایان نامه بهتر است چکیده سایر متون علمی را مطالعه کنید. با مطالعه چکیده مقالات علمی و پایان‌نامه‌ها می‌توانید به چهارچوبی برای ساختاردهی چکیده پایان نامه خود دست پیدا کنید.
· تمرکز خود را بر روی پژوهش بگذارید
تهیه گزارش از پژوهش اصلی هدف مهم از نوشتن چکیده است. برای این کار می‌توانید ارتباط بین پژوهش و حوزه مطالعاتی موردنظر را با خلاصه‌ای از ادبیات تحقیق در قالب یک یا دو جمله به تصویر بکشید. از پرداختن به کارهای دیگر افراد و ذکر منابع مشخص خودداری کنید. این نکته را به یاد داشته باشید که نباید در چکیده به منبعی استناد کرد. تنها در مواردی می‌توانید منبع را ذکر کنید که پژوهش شما در پاسخ مستقیم به پژوهشی دیگر انجام شده باشد.
· به بررسی قالب چکیده بپردازید
قبل از آن که چکیده پایان نامه را انجام دهید، آیین‌نامه نگارش پایان نامه دانشگاه خود را بخوانید و از بایدها و نبایدهای قالب چکیده مطلع شوید.
اجزای اصلی چکیده پایان نامه
هر چکیده پایان نامه از چهار جز اصلی زیر تشکیل می‌شود:
- در ابتدا یافته‌ها یا چیزی را که به دنبال یافتن آن هستید بیان کنید. این مورد احتمالاً در قسمت عنوان مقاله آورده شده است.
- درباره روش‌هایی که در تحقیق خود استفاده کرده‌اید در صورتی که جالب و جدید هستند توضیح کوتاهی بدهید. در غیر این صورت از انجام این کار خودداری کنید.
- نتایج اصلی پژوهش را همراه با تعبیر و تفسیر ذکر کنید. تفاسیر باید شفاف و واضح باشند و هرگز نباید از توصیفات مبهم استفاده کنید. تفاسیر نتایج باید بر اساس اهمیت، کاربرد و استنباط آنها ذکر شوند.
- حجم چکیده بین 150 تا 250 کلمه است. البته به درخواست دانشگاه این حجم می تواند کمتر یا بیشتر باشد و شما می توانید در آیین نامه نگارش چکیده یا از طریق استاد راهنما از این موضوع مطلع شوید.
یافته‌ها، روش‌های تحقیق، نتایج و تفاسیر نتایج را در چند جمله کوتاه و مفید بنویسید. از آوردن کلمات اختصاری و کلماتی که خود آنها را به اختصار درآورده‌اید در قسمت چکیده خودداری کنید. علاوه بر این که نباید از اشکال و جداول در چکیده استفاده شود نباید به آنها نیز آدرس دهید. جملات چکیده باید به نحوی نوشته شوند که نیاز نباشد مخاطب به منبعی مراجعه کند؛ اما در صورتی که نیاز به ذکر منبع شد باید مشخصات کامل منبع شامل نام نویسندگان، نام مجله و زمان چاپ قید شوند.
نکات مهم نوشتن چکیده پایان نامه
نوشتن چکیده پایان نامه مانند انجام پروپوزال و مقاله باید با رعایت نکات زیر صورت بگیرد:
- در چکیده نباید از مراجع و منابع اسمی برده شود.
- چکیده باید پس از اتمام مطالعه نوشته شود و به مرحله آخر موکول گردد.
- بهتر است برای نگارش چکیده عبارات کلی یا جملات کامل هر بخش را انتخاب کنید و در چکیده درج نمایید.
- یافته‌های آماری باید در داخل پرانتز قید شوند.
- جملات اول تا سوم چکیده بسیار ارزشمند هستند و هدف از انجام پژوهش را به مخاطب انتقال می‌دهند.
- در ابتدای چکیده با درج اطلاعات زمینه‌ای مخاطب را به سمت هدف خود هدایت کنید.
- متن چکیده باید منسجم باشد و جملات قبل و بعد با یکدیگر هماهنگ باشند.
سخن پایانی
نوشتن چکیده و انجام پایان نامه ارشد و دکتری از مهمترین دغدغه‌های دانشجویان هستند. مجموعه فرهنگی پژوهشی آرتا پژوهش از برترین مجموعه‌ها در حوزه پژوهش و تحقیقات از جمله انجام مقاله و پایان‌نامه است. دانشجویان گرامی در رشته‌های مختلف می‌توانند از طریق ارتباط با مشاوران و گروه تحقیقاتی این مجموعه از انواع خدمات علمی و پژوهشی بهره‌مند شوند. تمامی خدمات با قیمت مناسب و کیفیت عالی ارائه می‌شوند و تنها کافیست با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
نوشتن چکیده پایان نامه چه اهمیتی دارد؟
چکیده پایان نامه خلاصه‌ای از اهداف و یافته‌های پژوهش است و نظر داوران و خوانندگان را جلب می‌کند.
حجم چکیده پایان نامه چقدر است؟
حجم چکیده بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ کلمه است و به درخواست دانشگاه می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد.
برای نوشتن چکیده پایان نامه به کجا مراجعه کنیم؟
مجموعه آرتا پژوهش با مشاوران و گروه تحقیقاتی خود به انجام چکیده و سایر خدمات علمی و پژوهش با کیفیت عالی می‌پردازد.